Historia

Szkoła została założona z inicjatywy biskupa lubelskiego Mariana Leona Fulmana. Utworzono ją w 1925 roku, chociaż faktycznie działalność rozpoczęła nieco wcześniej, bo we wrześniu 1923 roku. W pierwotnym zamyśle funkcjonowała jako kurs przygotowujący młodzież męską do studiów seminaryjnych, gdyż ówczesne zróżnicowanie programów, odziedziczone po zaborach, wymagało dodatkowego uzupełnienia wiedzy interdyscyplinarnej. Szkoła używała początkowo dwóch nazw: Mniejsze Seminarium Rzymskokatolickie w Lublinie i Wyższe Gimnazjum Biskupie Męskie w Lublinie. Bardzo szybko przyjęła się też jej potoczna nazwa „Biskupiak”. Celem, który przyświecał założycielom tej placówki, było wychowanie i kształcenie młodzieńców pragnących poświęcić się stanowi duchownemu.

Pierwotnie siedziba szkoły mieściła się przy ulicy Zamojskiej. Własny gmach wybudowano w latach 1927-1934 na terenie dóbr parafii św. Mikołaja przy ulicy Krzywej, pod ówczesnym numerem 29. Należy podkreślić fakt, iż gmach wybudowano dzięki ofiarności całego społeczeństwa Lubelszczyzny, a koszt inwestycji sięgał 2 milionów złotych (przedwojennych). Nauka trwała cztery lata, a od czasów wprowadzenia reformy szkolnictwa w 1934 roku podzielono cykl kształcenia na czteroletnie gimnazjum i dwuletnie liceum. Pojawiła się wówczas nazwa: Prywatne Męskie Gimnazjum i Liceum Biskupie w Lublinie.

W latach 1933-1934 dyrektorem Gimnazjum Biskupiego był ks. Kazimierz Gostyński, który w 1999 został ogłoszony błogosławionym przez Jana Pawła II. W 1935 r. dyrektorem szkoły został ks. Michał Słowikowski, który położył wielkie zasługi dla rozwoju Biskupiaka. W 1939 r. Niemcy aresztowali dyrektora i nauczycieli, a szkołę zamienili w koszary wojskowe. Po wkroczeniu wojsk sowieckich mieścił się w niej szpital wojskowy.

Od września 1944 r. szkoła rozpoczęła działalność przy ul. Ogrodowej 12, a wiosną 1945 r. otrzymała tylko 5 pomieszczeń w dawnym gmachu. Dopiero po interwencji biskupa lubelskiego Stefana Wyszyńskiego w 1946 r. odzyskano połowę ostatniego piętra i strych (7% powierzchni całego budynku). Szkoła nadal miała problemy lokalowe, największe przy ul. Ogrodowej, gdzie mieścił się internat. Mimo tych trudności chętnych przybywało z roku na rok i gdyby nie mała ilość miejsc w internacie, szkoła miałaby znacznie więcej uczniów.  W takich warunkach zajęcia odbywały się do 1962 r.

Liceum Biskupie i jego uczniów dotknęły represje komunistyczne, m.in. nie honorowano świadectw maturalnych wydawanych przez szkołę. W czerwcu 1962 r. kurator chciał zamknąć szkołę, ale dzięki protestom Kościoła i rodziców udało się temu zapobiec. Niestety, 24 lipca 1962 r., pod nieobecność rodziców i uczniów, milicja wraz z likwidatorami z kuratorium siłą zajęła budynek. Po odrzuceniu przez ks. Słowikowskiego decyzji o likwidacji szkoły, w budynku wymieniono zamki, a klucze przekazano dyrektorowi szkół pedagogicznych. Biskupiak przestał istnieć na ponad 30 lat.

Po odzyskaniu budynku przez Archidiecezję, we wrześniu 1993 r. arcybiskup Bolesław Pylak reaktywował szkołę pod nazwą XXI Liceum Ogólnokształcące im. św. Stanisława Kostki. Funkcję dyrektora objął ks. kan. Krzysztof Targoński – absolwent dawnego Gimnazjum Biskupiego. Następnie funkcję tę pełnili: ks. Krzysztof Kłysiak (1999 – 2005), ks. Mirosław Zając (2005-2012), a obecnie ks. Grzegorz Strug.

W 2000 r. przy szkole utworzono Gimnazjum im. św. Stanisława Kostki. Zaczęto więc używać również wspólnej nazwy: Zespół Szkół im. św. Stanisława Kostki w Lublinie. W wyniku kolejnej reformy edukacji Gimnazjum zostało wygaszone w 2019 r, zaś od 1 września 2019 na nowo zaczęło funkcjonować samodzielne czteroletnie liceum.

Biskupiak w całej swej historii wykształcił ponad 200 kapłanów, w tym pięciu biskupów: Józefa Drzazgę (biskupa diecezji warmińskiej † 1978), Zygmunta Kamińskiego (arcybiskupa diecezji szczecińsko-kamieńskiej † 2010), Ryszarda Karpińskiego (biskupa pomocniczego archidiecezji lubelskiej), Antoniego Pacyfika Dydycza (biskupa diecezji drohiczyńskiej) oraz Stanisława Wielgusa (arcybiskupa metropolitę warszawskiego), ponadto wielu lekarzy, prawników, pracowników nauki i oświaty.

bp Marian Leon Fulman (1864-1945)

bł. ks. Kazimierz Gostyński (1884-1942)

ks. Michał Słowikowski (1898-1991)